Γράφει ο Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΛΙΒΑΝΟΥ
Την άνοιξη του 1944 είχε γίνει πλέον φανερό πώς ο πόλεμος θα τελείωνε με νίκη των συμμαχικών Δυνάμεων καθώς η ήττες των Γερμανικών στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ το Χειμώνα του 1943 και στο Κουρσκ το καλοκαίρι του 1943 αφενός και η συνθηκολόγηση της Ιταλίας στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 (η συνθηκολόγηση συμφωνήθηκε λίγες μέρες νωρίτερα) αφετέρου έδειχναν ξεκάθαρα την δυσμενή τροπή του πολέμου για τις δυνάμεις του Άξονα.
Έτσι υπό την αιγίδα της Αγγλίας αναλήφθηκε η πρωτοβουλία για την πραγματοποίηση ενός συνεδρίου που θα δρομολογούσε την ομαλή διακυβέρνηση στην Ελλάδα καθώς άρχισαν να παρατηρούνται μεταξύ των αντιστασιακών ομάδων εμφύλιες συγκρούσεις λόγω του ότι όπως έδειχναν οι εξελίξεις θα εκκενώνονταν σύντομα από τα γερμανικά στρατεύματα, που κινδύνευαν να αποκοπούν από την προέλαση των Συμμάχων στην Ιταλία και του Κόκκινου Στρατού στα Βαλκάνια.
Ως χώρος πραγματοποίησης του συνεδρίου επιλέχτηκε ο Λίβανος και συγκεκριμένα το ξενοδοχείο “Δάσος της Βουλώνης”, στο Ντουρ Σαουέρ, ένα ορεινό δενδρόφυτο θέρετρο της Βηρυτού.
Εκεί συγκεντρώθηκαν οι αντιπρόσωποι όλων των παρατάξεων και τάσεων στην Ελλάδα με σκοπό την πραγματοποίηση της γενικής Εθνικής ενότητας και το σχηματισμό μιας αντίστοιχης κυβέρνησης.
Την πρωτοβουλία του συνεδρίου όπως προείπαμε είχαν βέβαια οι Άγγλοι αλλά ο χειρισμός του συνεδρίου ανατέθηκε στον πρωθυπουργό της εξόριστης Ελληνικής κυβέρνησης του Καΐρου.
Εκείνη την εποχή πρωθυπουργός ήταν ο Σοφοκλής Βενιζέλος που είχε διαδεχθεί τον Εμ. Τσουδερό , τον οποίον όμως οι Άγγλοι δεν θεωρούσαν κατάλληλο για το συγκεκριμένο εγχείρημα .
Έτσι αναζητήθηκε πρόσωπο καταλληλότερο για την αποστολή αυτή και επιλέχθηκε ο Γεώργιος Παπανδρέου που έφτασε από την Ελλάδα στις 15 Απριλίου του 1944 μέσω Τουρκίας. Στις 26 Απριλίου ο Γεώργιος Παπανδρέου αναλαμβάνει την πρωθυπουργία και προχωρεί στην οργάνωση του συνεδρίου.
Το συνέδριο ξεκίνησε στις 17 Μαΐου του 1944 και έληξε τρεις ημέρες μετά, στις 20 Μαΐου 1944.Οι σύνεδροι που κλήθηκαν να συμμετάσχουν εκπροσωπώντας 15 κόμματα και οργανώσεις ήταν:
- Ο Πρόεδρος της σχηματισθείσας κυβέρνησης Γεώργιος Παπανδρέου, ως εκπρόσωπος του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.
- Οι Σ. Βενιζέλος, Κ. Ρέντης, Γ. Εξηντάρης και Γ. Βασιλειάδης εκ μέρους του Κόμματος των Φιλελευθέρων,
- Ο Δ. Λόντος εκ μέρους του Λαϊκού Κόμματος,
- Ο Σπύρος Θεοτόκης εκ μέρους του Εθνικού Λαϊκού Κόμματος,
- Ο Γ. Σακαλής εκ μέρους του Προοδευτικού Κόμματος,
- Ο Αλέξανδρος Μυλωνάς εκ μέρους του Αγροτικού Κόμματος,
- Ο Ιωάννης Σοφιανόπουλος εκ μέρους της “Ένωσης Αριστερών”,
- Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος εκ μέρους του Εθνικού Ενωτικού Κόμματος,
- ο Φίλιππος Δραγούμης ως ανεξάρτητος,
- ο Αλέξανδρος Σβώλος ως πρόεδρος της ΠΕΕΑ συνοδευόμενος από τους Α. Αγγελόπουλο και Ν. Ασκούτση μέλη της ΠΕΕΑ,
- Ο Πέτρος Ρούσος εκ μέρους του ΚΚΕ,
- Ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης ως Γ.Γ. του ΕΑΜ, συνοδευόμενος από τον Δ. Στρατή μέλος του ΕΑΜ,
- Ο Υποστράτηγος Στέφανος Σαράφης ως αρχηγός του ΕΛΑΣ,
- Ο Κομνηνός Πυρομάγλου ως υπαρχηγός του ΕΔΕΣ, συνοδευόμενος από τους αντισυνταγματάρχη Σ. Μεταξά και λοχαγό Ι. Μεταξά μέλη του ΕΔΕΣ,
- Ο Γεώργιος Α. Καρτάλης ως εκπρόσωπος της ΕΚΚΑ,
- Ο Υποστράτηγος Κ. Βεντήρης και Α. Σταθάτος ως εκπρόσωποι των Εθνικών Δυναμικών Οργανώσεων.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου αφού έκανε έκκληση για ενότητα επέκρινε έντονα την κομματική τακτική του ΕΑΜ. Το πρωί της 17ης Μαΐου παίρνοντας πρώτος τον λόγο εξαπέλυσε έντονη επίθεση κατά του ΕΑΜ, το οποίο κατηγόρησε ότι απέβλεπε σε πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας μετά τον πόλεμο. Οι πρόσφατες επιθέσεις του ΕΛΑΣ εναντίον άλλων αντιστασιακών οργανώσεων και ιδιαίτερα η δολοφονία του Ψαρρού, που μόλις είχε γνωστοποιηθεί στη Μέση Ανατολή, προκάλεσαν μία αντίστοιχη αντι-ΕΑΜική τοποθέτηση όλων των άλλων συνέδρων. (ο Γ. Καρτάλης αποκάλυψε κατά τη συνάντηση που είχε με τον Σιάντο στο ορεινό αεροδρόμιο Νεράιδας, τον Αύγουστο του 1943, όταν του αρνήθηκε την ένταξη του 5/42 ΣΕ στον ΕΛΑΣ, ο Σιάντος του απάντησε “Πας τις αρνούμενος να συνεργαστεί με το ΚΚΕ θα θεωρηθεί Γκεσταμπίτης“).
ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
«Το γεγονός ότι συναντώμεθα εις την μακρυνήν και φιλόξενον αυτήν Χώραν και ότι ερχόμεθα από τόσον διαφόρους προελεύσεις αποδεικνύει πόσον κρίσιμοι είναι αι περιστάσεις της πατρίδος μας. Ο ελληνικός λαός στενάζει σήμερον υπό τον ζυγόν δύο απανθρώπων τυράννων, των Γερμανών και των Βουλγάρων. Και όμως εις καμμίαν άλλην ώραν της ιστορίας του δεν είχεν ηρωϊκότερον εθνικόν φρόνημα και μεγαλυτέραν επιθυμίαν αυτοθυσίας. Οι βάρβαροι κατακτηταί πλήττουν το σώμα αλλά γιγαντώνουν την ψυχήν του λαού μας.
Δεν είναι ο ξένος κατακτητής αλλά, δυστυχώς, ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος υπονομεύει θανασίμως το μέλλον μας. Διότι πλήττει την ψυχήν του λαού μας και προσβάλλει την τιμήν του Έθνους. Η κατάπαυσις του εμφυλίου πολέμου και η συνένωσις όλων των εθνικών μας δυνάμεων εναντίον των βαρβάρων επιδρομέων προς απελευθέρωσιν της πατρίδος αποτελεί τον λόγον της συναντήσεώς μας.»
«Κόλασις είναι σήμερον η κατάστασις της πατρίδος μας. Σφάζουν οι Γερμανοί, σφάζουν τα τάγματα ασφαλείας. Σφάζουν και οι αντάρται. Σφάζουν και καίουν. Τι θα απομείνη από την άτυχη αυτήν Χώρα; Η Ευθύνη του ΕΑΜ είναι ότι δεν απέβλεψε μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά ηθέλησε να προετοιμάση την μεταπολεμικήν δυναμικήν του επικράτησιν. Δια τούτο επεδίωξε την μονοπώλησιν του εθνικού αγώνος.
Δεν επιτρέπει εις κανένα άλλον ν΄ ανέβη εις τα βουνά και να πολεμήση τον κατακτητήν, εμποδίζει με ποινήν θανάτου τους Έλληνας να εκπληρώσουν το πατριωτικόν των καθήκον. Παλαιόν παράδειγμα ο παριστάμενος συνταγματάρχης Σαράφης. Και πρόσφατον, ο απουσιάζων, ο συνταγματάρχης Ψαρρός.».
«… Και επεδίωξε, δεύτερον, την τρομοκράτησιν «και την εξόντωσιν των αντιπάλων του. Έταύτισεν εαυτό με το Κράτος. Οι αντίπαλοι του ΕΑΜ έθεωρήθησαν εχθροί τής Πατρίδος. «Αλλά τοϋτο ημπορεί να συμβαίνει μόνον εις τον Φασισμόν, οπού το κόμμα ταυτίζεται μέ τό Κράτος. Εις τας δημοκρατίας όμως και ημείς θέλομεν νά είμεθα δημοκρατία, και άγωνιζόμεθα δι’αυτάς τας δημοκρατίας το κόμμα δεν υποτάσσει, άλλ’ υποτάσσεται εϊς τό Κράτος. Καί ό Στρατός δέν ανήκει είς τό κόμμα, άλλά εις το Έθνος.
»Με την τρομοκρατικήν αυτήν δρασιν του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εδημιουργήθη, δυστυχώς, το ψυχολογικόν κλίμα τό οποίον έπετρεψεν εις τους Γερμανούς να επιτύχουν είς το τρίτον έτος τής δουλείας ό,τι δέν είχαν κατορθώσει κατά τα δύο πρώτα ετη την κατασκευήν των Ταγμάτων «Ασφαλείας, προορισμός των οποίων είναι ό εμφύλιος πόλεμος…
«Τοιουτοτρόπως έδημιουργήθη πλέον φαύλος κύκλος, εντός τοϋ οποίου δοκιμάζεται ό Λαός μας. Ανταρτικά σώματα, εθνικαί οργανώσεις και τάγματα ασφαλείας εξουδετερώνονται αμοιβαίως. Ή βοήθεια τήν οποίαν παρέχουν οί Σύμμαχοι εις τάς αγωνιζομένας ομάδας αποβαίνουν μάταιαι, καθώς επίσης αποβαίνουν μάταιαι και αι ανιστόρητοι θυσίαι του Ελληνικού Λαού. Και μόνον οι Γερμανοί κατορθώνουν νά μένουν απερίσπαστοι, καγχάζοντες είς βάρος «και των Ελλήνων και» των Συμμάχων…
»Αυτός είναι ό φαύλος κύκλος από τόν όποιον οφείλομεν το ταχύτερον νά έξέλθωμεν. Και προς τούτο είς μόνον υπάρχει τρόπος: Ή κατάργησις του ταξικού και ή δημιουργία Εθνικού Στρατού.
Ποίος θα είναι ό συγκεκριμένος τρόπος δέν αποτελεί βεβαίως θέμα δημοσίας συζητήσεως. Οταν όμως σχηματισθη Εθνικός Στρατός, όταν ή τρομοκρατΐα εϊς τήν έλληνικήν ΰπαιθρον καταργηθεί και αποκατασταθεί πλήρως ή προσωπική ασφάλεια και ή πολιτική ελευθερία, τότε οχ ι μόνον καθίσταται αδύνατος ή περαιτέρω αϋξησις των Ταγμάτων Ασφαλείας, άλλα καθίσταται άσφαλής καϊ ή άχρήστευσις των υφισταμένων. Διότι δέν υπάρχει «Ελλην ό όποιος θα διενοεΐτο νά τεθη αντιμέτωπος Ελληνικού Στρατοϋ υπακούοντος είς τας διαταγάς όχι οργανώσεων, κομμάτων καΐ τάξεων, άλλα της ενιαίας Πατρίδος. Αυτό είναι τό συμπέρασμα είς τό οποίον όδηγεΐ ή αντικειμενική έκτίμησις της σημερινής καταστάσεως.
» Τό έθνικόν μας συμφέρον, καθώς και τό συμφέρον τοϋ κοινοϋ συμμαχικοϋ αγώνος, επιβάλλει τήν άμεσον έξοδον άπό τόν δημιουργηθέντα φαϋλον κύκλον καϊ τήν δημιουργίαν Έθνικοΰ Στρατοϋ υπακούοντος είς τάς διαταγάς της Κυβερνήσεως.
» Τοιουτοτρόπως οί Γερμανοί θά εΰρεθοΰν καΐ πάλιν, μόνοι καϊ ολίγοι όπως είναι, αντιμέτωποι ολοκλήρου τοϋ ήρωικοϋ Έθνους.»
Τό πέμπτον κεφάλαιον των προγραμματικών δηλώσεων αναγράφει τήν «έξασφάλισιν, κατά την προσεχή άπό «κοινοϋ μετά των συμμαχικών δυνάμεων Άπελευθέρωσιν της Πατρίδος, της τάξεως καΐ της Ελευθερίας του Ελληνικού Λαού, είς τρόπον ώστε, απηλλαγμένος «και υλικής και ψυχολογικής βίας, ν’ αποφασίση κυριάρχως και διά τό Πολίτευμα, και δια τό Κοινωνικόν καθεστώς, και διά τήν Κυβέρνησιν της αρεσκείας του.
»Εφόσον θά υπάρχει Κυβέρνησις Έθνικής Ενώσεως, είναι προφανές ότι ή Κυβέρνησις νά είναι είς θέσιν να έγγυηθεί και νά τηρήσει τήν Τάξιν «καϊ την Έλευθερίαν.
»Έάν όμως επρόκειτο να ευρεθούν οί «Ελληνες είς κατάστασιν εμφυλίου πολέμου, ύποστηρίζομεν ότι δεν αποτελεί απλώς δικαίωμα, αποτελεί υποχρέωσιν των Συμμάχων πρώτον ν αποκαταστήσουν την Ελευθερίαν και κατόπιν ν’ απομακρυνθούν.
Συνεχίζεται με το Β’ Μέρος
Αφήστε μια απάντηση