Ο αρχαιολόγος Delacoulonche στο Νησί το 1855 – του Γιάννη Μοσχόπουλου

Γράφει ο Γιάννης Μοσχόπουλος

O Γάλλος αρχαιολόγος και εξερευνητής της Μακεδονίας Μ. Delacoulonche (Μ. Ντελακουλόνς) το 1855 ο διέτρεξε την περιοχή ανάμεσα στις όχθες του Αλιάκμονα και του Αξιού (το λίκνο του βασιλείου των Μακεδόνων, όπως το χαρακτήρισε), όπου εντόπισε αρκετές αρχαιότητες σε διάφορα χωριά του Ρουμλουκιού. Στο βιβλίο του έχει γράψει:

«[…] Βοττιαία – Ρουμλούκ : Καμπανία / […] εκεί αρχίζει πραγματικά η Επισκοπή της σημερινής Καμπανίας, εκεί προφανώς θα άρχιζε η Βοττιαία. […] (σελ. 55) Τους βάλτους και τα εύφορα χωράφια της, τα βουβάλια της που εκτρέφονται στο χορτάρι των πεδιάδων, το πέταγμα των κορακιών στα βουνά με μια βραχνή κραυγή […]. Η Βοττιαία σήμερα είναι ακόμη πλούσια σε πρόβατα, πλούσια σε άλογα για τα οποία μιλούν οι αρχαίοι […].

Λίμνη της Βοττιαίας, Βόρβορος, λίμνη των Γιαννιτσών. – Λυδίας, Καρά-Ασμάκ – Αξιός, Βαρδάρης – Αλιάκμων, Βίστριτζα. / […] Τα έλη παρέχουν άφθονη αλιεία και κυρίως βρίσκουμε εκεί πολλές βδέλλες. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού τα νερά της λίμνης μειώνονται και ξεραίνουν ένα μεγάλο αριθμό νησίδων όπου πηγαίνουν οι κάτοικοι του κάμπου. Πέρασα μια νύχτα σε ένα από αυτά τα μοναδικά χωριά σε μια πρόχειρη καλύβα, δίπλα σε μια μεγάλη φωτιά, που είχαμε ανάψει για να μειώσει την υγρασία, στη μέση βόδια που μου προκαλούσαν ανησυχία για την καινούργια μου ενδυμασία […].

Η υπόλοιπη λίμνη ήταν λιγότερο εκτεταμένη από ότι ήταν πριν. Οι τοπικές παραδόσεις μιλούν για χωριά αφανισμένα από τα νερά στα βόρεια και δυτικά. Δύο ώρες πάνω από το μοναστήρι Νησί, όταν το νερό στο έλος είναι χαμηλό βλέπουμε στο βάθος μεγάλες πλάκες από μάρμαρο, χοντρές πέτρες και ακόμη και μια παράσταση που αποτελείται από δύο μορφές που κρατιούνται από το χέρι. […] Όλα αυτά τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι η λίμνη έχει μεγαλώσει χωρίς αμφιβολία, μετά από μια μεγάλη πλημμύρα, φαινόμενο που μαστίζει συχνά την περιοχή […].

[…] Τρείς ώρες αφότου φύγαμε από τη Βέροια βαδίσαμε κατά μήκος της όχθης του Αλιάκμονα, που τα νερά του ήταν τότε αρκετά χαμηλά. Βρεθήκαμε στην χώρα των Αλωριτών, σ’ αυτό που ονομάσθηκε η «νήσος». Αυτό το χαρακτηριστικό όνομα έμεινε σε ένα μοναστήρι της περιοχής του οποίου η εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Αγίους Αναργύρους. Ο ηγούμενος παπα-Μελέτιος, μορφωμένος και φωτισμένος άνθρωπος, λέει μιλώντας μας για το μοναστήρι του ότι μέρος της πεδιάδας στο οποίο βρισκόταν και ήταν πολύ εύφορο, κάποτε ήταν εγκλωβισμένο ανάμεσα στη λίμνη από τη μία πλευρά και από την άλλη ανάμεσα στον Λουδία και τον Αλιάκμονα που ήταν ενωμένοι πριν εκβάλλουν στον κόλπο και γι’ αυτό το λόγο την είχαν αποκαλέσει «νησί». Τίποτα πιο αληθοφανές από αυτή την εξήγηση: θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από πολλά παραδείγματα από την ίδια την Ελλάδα. Όλα αποδεικνύουν άλλωστε ότι αυτό το όνομα χρονολογείται από μια παρωχημένη εποχή. Το μοναστήρι είναι πολύ παλιό: η εκκλησία ήταν αρκετά μικρή στην αρχή, ήταν σε ερείπια πριν από 200 χρόνια. Στη συνέχεια ξαναχτίστηκε σε μεγαλύτερες αναλογίες και η ημερομηνία του έτους που ολοκληρώθηκε ακόμη διαβάζεται πάνω στην πόρτα της εισόδου.

Στην αυλή του μοναστηριού είδαμε στήλη σε μάρμαρο Βεροίας (σε παραπομπή 1. Στήλη Νησίου: με επιγραφή / σχεδίασμα ενεπίγραφης στήλης / ΜΑΛΕΙΑ ΕΛΠ / ΜΑΛΕΙΩΚΟΡΝ / Ω ΘΕΟΛΟΓ / ΩΤΕ / ΝΕΙΑΣ / ΧΑΡΙΝ), που μας λένε ότι έχει βρεθεί δύο ώρες πιο ψηλά από το Νησί, σε μια περιοχή που καλύπτεται από νερά κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Τα μεγάλα δένδρα που υψώνονται γύρω από το μοναστήρι μας εμπόδιζαν να δούμε τα γύρω χωριά.

[Απόσπασμα από το προς έκδοση επόμενο βιβλίο μου με τίτλο «ΤΟ ΡΟΥΜΛΟΥΚΙ

(ΚΑΜΠΑΝΙΑ) ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΟΘΩΜΑΝΟΚΡΑΤΙΑ (1830-1900)»]

Αλεξάνδρεια, 17.03.2019 / Γιάννης Δ. Μοσχόπουλος / [email protected]