ΙΣΤΟΡΙΟΓΝΩΣΙΑ posted by

ΙΣΤΟΡΙΟΓΝΩΣΙΑ: Οι ξεχασμένοι Έλληνες, οι Έλληνες της Βακτρίας

ΙΣΤΟΡΙΟΓΝΩΣΙΑ: Οι ξεχασμένοι Έλληνες, οι Έλληνες της Βακτρίας

Γράφει ο Γρηγόρης Γιοβανόπουλος

Συνέχεια από το Α’ Μέρος (κλικ ΕΔΩ)

Το πρώτο βήμα για την ανεξαρτησία έκανε ο Σατράπης της Παρθίας Ανδραγόρας καθώς το 245 π.Χ. έκοψε νόμισμα με το όνομά του διστάζοντας όμως να πάρει τον τίτλο του Βασιλιά.

Ο Διόδοτος όμως Σατράπης της Βακτρίας έκοψε νομίσματα με τη μορφή του διατηρώντας όμως την επιγραφή «Βασιλέως Αντιόχου» κάνοντας αποφασιστικά βήματα για να ανεξαρτητοποιηθεί.

Όμως στη γειτονική Παρθία ο ηγέτης των Πάρνων Αρσάκης ανέτρεψε τον Ανδραγόρα και ανακηρύχτηκε Βασιλιάς. Τότε ήταν που ο Διόδοτος πήρε τον τίτλο του Βασιλιά κόβοντας τους δεσμούς του με τους Σελευκίδες. Όταν μετά από δέκα χρόνια ο Σέλευκος Β’ προσπάθησε να υποτάξει την Παρθία Ο Διόδοτος Β’ που είχε διαδεχτεί τον πατέρα του συμμάχησε με τους Πάρθους και αυτοί απώθησαν το Σέλευκο.

Ήταν παραπάνω από φανερή η πολιτική σκοπιμότητα αυτής της κίνησης. Ο Διόδοτος προτιμούσε τους εξουθενωμένους και φτωχούς Πάρθους από τους Σελευκίδες που επιθυμούσαν να υποτάξουν το κράτος του.

Αλλά το ελληνικό στοιχείο της Βακτρίας αντέδρασε σ’αυτήν την επιλογή του Διόδοτου και τη θεώρησε προδοτική. Έτσι κάποιος Ευθύδημος από τη Μαγνησία , επιτελής του Διοδότου, τον σκότωσε και στέφτηκε Βασιλιάς.

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΥΘΥΔΗΜΟΥ

Το κράτος που ανέλαβε να διοικήσει ο Ευθυδημος περιλάμβανε τη Βακτριανή, τη Σογδιανή τη Μαργιανη, και τη Αρεία, ήταν ένα μεγάλο και ισχυρό κράτος εκεί που είναι σήμερα το Αφγανιστάν, το Τατζικιστάν αλλά και τμήματα άλλων κρατών.

Το 223 π.Χ. όμως στο θρόνο των Σελευκιδών ανέβηκε ο Αντίοχος Γ’ που ονομάστηκε αργότερα «Μέγας». Αυτός επιχείρησε τη δική του «Ανάβαση» προς τις ανατολικές Σατραπείες επιχειρώντας να τις αναπροσαρτήσει στο κράτος του. Η Παρθία εύκολα σχετικά συνθηκολόγησε και ο Αντίοχος στράφηκε κατά της Βακτρίας . Ο Ευθύδημος βρισκόταν σε δύσκολη θέση καθώς τα Ελληνικά στρατεύματά του φύλαγαν τα Βόρεια σύνορα από τους επικίνδυνους νομάδες της στέπας και ίσως θα ήταν αμφίβολο αν πολεμούσαν εναντίον του νόμιμου Βασιλιά.

Τότε το Ιρανικό στοιχείο που ζούσε τόσα χρόνια αρμονικά με τους Έλληνες συμπαραστάθηκε στον Ευθύδημο και ανέλαβε το βάρος του αγώνα. Στο ανατολικό μέρος του Αρείου ποταμού 10.000 ιππείς Βάκτριοι και Έλληνες παρατάχτηκαν απέναντι στις δυνάμεις του Αντίοχου. Το στράτευμα του Ευθύδημου όμως δεν διέθετε πεζικό και όταν διαπεραιώθηκε η φάλαγγα του Αντίοχου η μάχη είχε κριθεί. Ο Ευθύδημος υποχώρησε στην Πρωτεύουσά του τα Βάκτρα και αμύνθηκε απεγνωσμένα.

Η πόλη ήταν ισχυρότατα οχυρωμένη με τείχη ψηλά, πύργους, και περιβάλλονταν από βαθιά τάφρο. Η πολιορκία κράτησε δύο χρόνια ( 208 π.Χ. 206 π.Χ.) και τελικά οι δύο ηγεμόνες ήλθαν σε συμφωνία καθώς ο Ευθύδημος απέδειξε πως ήταν προς το συμφέρον του Αντίοχου να τον αφήσει να κυβερνά μιας και συγκρατούσε τους νομάδες που αν εισχωρούσαν στη χώρα του Αντίοχου θα τη λεηλατούσαν και θα την κατέστρεφαν.

Ο Αντίοχος αναγνώρισε τον βασιλικό τίτλο του Ευθύδημου, πήρε χρήματα, πολεμικούς ελέφαντες και συνέχισε προς την Ινδία όπως παλαιότερα ο Σέλευκος πριν 100 χρόνια και ανανέωσε τη φιλία με τον ηγεμόνα των Ινδών Σοφαγασήνο. Κατόπιν επέστρεψε στην Πρωτεύουσά του και πήρε τον τίτλο του «Μεγάλου Βασιλιά».

Η Βακτριανή αλλά και η Σογδιανή (Βόρειο Αφγανιστάν και Τατζικιστάν) δεν είχε εκείνη την εποχή την ερημική και στεπώδη εικόνα που έχει σήμερα. Ήταν μια γονιμότατη περιοχή που ο Στράβων ονόμαζε «κόσμημα του Ιράν».

Υπήρχε άριστο αρδευτικό σύστημα που τελειοποιήθηκε από τους Έλληνες με σύστημα από διώρυγες που έστελναν το νερό των ποταμών Ώξου και Ιαξάρτη σε όλη τη χώρα. Ο δρόμος του εμπορίου που ένωνε την Ευρώπη με την Ασία , τα καραβάνια που μετέφεραν χρυσό από τη Σιβηρία, μετάξι από την Κίνα, αρώματα από την Ινδία περνούσαν από την Πρωτεύουσα της χώρας.

Ο Ευθύδημος έδειξε αξιοθαύμαστη δραστηριότητα και στράφηκε προς τα Βόρεια σύνορα. Τα στρατεύματά του καταδίωξαν τους νομάδες ( Σάκες,Μασαγέτες,Σακαύρακοι) και έφτασαν μέχρι τις παρυφές του Σιν-Κιανγκ. Η προέλαση αυτή έφερε τους Έλληνες μέχρι την Κίνα «Μέχρι Σηρών» κάπου στο ανατολικό Τουρκεστάν, με την οποία διατήρησε για αρκετά χρόνια κοινά σύνορα.

Ο Ευθύδημος αφού απέσπασε από τους Πάρθους αρκετές επαρχίες πέθανε ίσως την 1η δεκαετία του 2ου π.χ. αιώνα. Τον διαδέχτηκε ο γιος του Δημήτριος που θα πραγματοποιήσει την τέταρτη εισβολή των Ελλήνων στην Ινδία. Έτσι το 188 π.Χ. ο Δημήτριος θα εισβάλει στην Ινδία και αφού θα προσαρτήσει την Αραχωσία , τη Δραγγιανή και τη Γεδρωσία θα φτάσει στον Ινδικό ωκεανό και θα ιδρύσει μια πόλη με το όνομα Δημητριάδα εκεί που πριν από 150 χρόνια ο Μέγας Αλέξανδρος ίδρυσε τα Πάταλα.

Πίσω στη Βακτρία όμως κάποιος Αντίμαχος σφετερίστηκε την εξουσία και έτσι το μεγάλο κράτος χωρίστηκε στα δύο με σύνορο τον Ινδικό Καύκασο. Αργότερα την εξουσία κατέλαβε ο Ευκρατίδης που πήρε τον τίτλο «Μέγας» και που επέκτεινε το κράτος διατηρώντας άριστες σχέσεις με τους Ινδούς. Τον Ευκρατίδη διαδέχτηκε ο γιος του Πλάτων που τον δολοφόνησε για να δολοφονηθεί και αυτός από τον αδελφό του Ηλιοκλή.

Μεγαλύτερη μορφή όμως των Ελλήνων της Ανατολής ήταν αναμφισβήτητα ο Μένανδρος , ο μόνος που επέζησε στη φιλολογία και στη μνήμη των Ινδών που μετά το θάνατό του τον τιμούσαν όπως τον Βούδα. Με μια θρυλική εκστρατεία έφτασε στις όχθες του Γάγγη και κατέλαβε τα Παλίβοθρα πρωτεύουσα της δυναστείας των Sunga, και αργότερα έφτασε ως τον Ινδικό ωκεανό. Ο Μένανδρος απαθανατίστηκε στην Ινδική λογοτεχνία όπου είναι γνωστός με το όνομα “Milinda” . Ένα από τα ιερά βιβλία των Ινδών έχει τον τίτλο « Milindapanha ( οι ερωτήσεις του Βασιλιά Μιλίντα). Τα κατορθώματα του Μένανδρου αναλύθηκαν σε παλαιότερο κείμενο με τον τίτλο « ΟΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ».

Ο Μένανδρος κατάφερε την εποχή του στην Ελλάδα οι Ρωμαίοι επικρατούσαν και υποδούλωναν τους Έλληνες, να ανεβάσει τους ξεχασμένους Έλληνες της Ανατολής στο απόγειο της δόξας τους.
Μετά το θάνατο του Μενάνδρου οι νομάδες από το Βορρά και οι Πάρθοι από τα Δυτικά καταφέρνουν σημαντικά πλήγματα σε βάρος των Ελλήνων. Το χειρότερο όμως πλήγμα δίνεται για μια ακόμη φορά από τους ολέθριους αδελφοκτόνους πολέμους μεταξύ των Ευκρατιδών και των διαδόχων του Μενάνδρου. Η τελευταία σημαντική μορφή Έλληνα ηγεμόνα είναι ο Απολλόδοτος ο Μέγας ΣωτήρΦιλοπάτωρ (115 π.Χ.- 95 π.Χ. ).

Τελευταίος Βασιλιάς είναι ο Ερμαίος από τη δυναστεία των Ευκρατιδών που παντρεύτηκε την Καλλιόπη από τη δυναστεία του Μενάνδρου σε μια προσπάθεια απεγνωσμένης ένωσης των δύο δυναστειών, ενέργεια που έφερε κάποιο αποτέλεσμα αλλά ο θάνατος του Ερμαίου έκλεισε την αυλαία αυτής της συναρπαστικής αλλά και άγνωστης περιπέτειας του Ελληνισμού στα βάθη της Ανατολής.

Τα ευρήματα τα σχετικά με τον πολιτισμό των Ελλήνων της Κεντρικής Ασίας είναι σχετικά περιορισμένα καθώς οι θρυλικές πρωτεύουσες των ηγεμόνων δεν έχουν ανασκαφεί. Μόνο τα Τάξιλα στο Πακιστάν και η Αϊ Χανούμ στο Αφγανιστάν ( από τον Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη) έχουν ερευνηθεί και δείχνουν πως ο πολιτισμός εκεί είχε ελληνικό χαρακτήρα.

Η γεωργία και η κτηνοτροφία της περιοχής σημείωσε μεγάλη άνθηση, αλλά το εμπόριο όπως προείπαμε ήταν αυτό που έφερε μεγάλο πλούτο στους Έλληνες. Τα νομίσματα που έκοψαν οι Έλληνες Βασιλείς δείχνουν τον πλούτο της περιοχής αλλά μας δίνουν πολλές πληροφορίες για την ιστορία και τα ονόματα των Βασιλιάδων και αποτελούν την κυριότερη εκδήλωση τέχνης της περιοχής.

Η μορφή με την οποία εικονίζονται κυρίως φορώντας στρατιωτική εξάρτηση υποδηλώνει την εγρήγορση αλλά και τους κινδύνους που διέτρεχαν, από την άλλη οι Έλληνες Βασιλείς είναι οι μόνοι που έκοψαν δίγλωσσα νομίσματα δείγμα της αντίληψης που είχαν για την προσέγγιση των γηγενών.

Στην αρχιτεκτονική οι νέες πόλεις χτίζονται με το Ιπποδάμειο σύστημα και οχυρώνονται με ισχυρά τείχη . Τα σπίτια γίνονται πιο στερεά καθώς η χρήση του ασβεστοκονιάματος και τα αρχιτεκτονικά σχέδια των Ελλήνων φέρνουν ασφάλεια και συμμετρία.

Στην γλυπτική έχουμε μια « επανάσταση» καθώς ενώ μέχρι τότε ο Βούδας παριστάνονταν συμβολικά, οι Έλληνες γλύπτες του δίνουν τα χαρακτηριστικά του Απόλλωνα εισάγοντας την Ελληνική ανθρωπιστική επίδραση στο Βουδισμό.

Οι Έλληνες έφεραν μια « τεχνολογική επανάσταση» στην Κεντρική Ασία και την Ινδία, στην πολεοδομία, στις οχυρώσεις , στην πολεμική τεχνική, στην πολιορκητική τέχνη, στις επιστήμες , στην Ιατρική.

Οι Έλληνες χαρακτηρίζονται από το Ινδικά χρονικά ως « παντογνώστες», « γενναίοι» και «ορμητικοί στη μάχη».

Μπορεί να αφομοιώθηκαν , να ξεχάστηκαν και να εξαφανίστηκαν από την ιστορία της περιοχής , αλλά έστω και αν δεν ήταν παρών αυτός, μεταλαμπάδευσαν τον Ελληνικό πολιτισμό στην Ανατολή συναδελφωμένοι με τους ντόπιους όπως είχε οραματιστεί ο Μεγαλύτερος των Μεγάλων Ελλήνων.

Ο Μέγας Αλέξανδρος.

Με τιμή

Γρηγόρης Γιοβανόπουλος

Δάσκαλος

Δ/ΝΤΗΣ 7ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

MSc of Science in Manaagement

& Organization of Educational Units

ΔΙ.ΠΑ.Ε.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ

-Αλέξανδρος ο Μακεδών και η Ανατολη, Β. Γκαφουρωφ, εκδόσεις Παπαδήμα.

-Η Ελλάδα και ο Ελληνιστικός κόσμος, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

-Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Εκδοτική Αθηνών. Τόμοι Δ, Ε

-Ιστορικά Ελευθεροτυπίας. Αφγανιστάν

– Ιστορία του ελληνιστικού κόσμου. Δημήτρης Τσιμπουκίδης .

– Ιστορία του Ελληνιστικού κόσμου,  Hans- JoachimGerke ,Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

-Μέγας Αλέξανδρος . Έκδοση Ελευθεροτυπίας

-Πολύβιος, Ιστορίαι.

-Σαράντος Καργάκος, Μέγας Αλέξανδρος , ο άνθρωπος φαινόμενο

-Στρατιωτική Ιστορια,τεύχος 12 . Οι εκστρατείες των διαδόχων  του Μ.    Αλεξάνδρου στην Ασία.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *